Nguyên tắc chất xếp container trên bãi và dưới tàu

Nguyên Tắc Chất Xếp Container Trên Bãi Và Dưới Tàu: Nền Tảng Cho Logistics Hiệu Quả

Trong ngành vận tải biển và logistics cảng, việc chất xếp container một cách khoa học và tuân thủ các nguyên tắc vàng không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật mà còn là yếu tố sống còn quyết định đến sự an toàn của hàng hóa, con người, phương tiện và hiệu quả của toàn bộ chuỗi cung ứng. Từ những bãi container (Container Yard - CY) rộng lớn đến từng khoang hàng trên các con tàu container khổng lồ, mỗi quyết định xếp đặt đều phải được tính toán kỹ lưỡng. Bài viết này sẽ đi sâu vào các nguyên tắc cơ bản và chuyên sâu trong việc chất xếp container cả trên bãi và dưới tàu.

Tầm Quan Trọng Của Việc Tuân Thủ Nguyên Tắc Chất Xếp Container

Việc chất xếp container đúng cách mang lại vô số lợi ích và ngược lại, nếu thực hiện sai có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:

• Đảm bảo an toàn: Là ưu tiên hàng đầu, bao gồm an toàn cho nhân viên cảng, thuyền viên, chính bản thân container và hàng hóa bên trong, cũng như an toàn cho tàu và các thiết bị xếp dỡ.

• Bảo vệ hàng hóa: Giảm thiểu rủi ro hư hỏng, đổ vỡ, thất thoát hàng hóa do va đập, nghiêng lệch hoặc điều kiện bảo quản không phù hợp.

• Tối ưu hóa không gian: Tận dụng tối đa diện tích bãi và sức chứa của tàu, giúp tăng sản lượng thông qua và giảm chi phí trên mỗi đơn vị vận chuyển.

• Nâng cao hiệu quả khai thác: Giảm thời gian xếp dỡ, hạn chế các thao tác di chuyển container không cần thiết (re-handling), tăng tốc độ giải phóng tàu và lưu thông hàng hóa.

• Giảm thiểu chi phí: Tiết kiệm chi phí nhân công, nhiên liệu cho thiết bị, chi phí sửa chữa hư hỏng và các chi phí phát sinh do sự cố.

• Tuân thủ pháp luật và quy định: Đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và quốc gia về vận tải và an toàn hàng hải.

Các Nguyên Tắc Chung Cần Tuân Thủ Khi Chất Xếp Container

Dù là trên bãi hay dưới tàu, một số nguyên tắc nền tảng luôn cần được áp dụng:

• An toàn là trên hết (Safety First): Mọi quyết định và thao tác phải đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu.

• Thông tin chính xác và đầy đủ: Cần có thông tin chi tiết về container (trọng lượng, loại hàng, kích thước, cảng đích, tình trạng nguy hiểm nếu có).

• Ổn định (Stability): Chồng container trên bãi và việc xếp hàng trên tàu phải đảm bảo tính ổn định, tránh sụp đổ hoặc nghiêng lệch.

• Phân bổ trọng lượng hợp lý: Tránh tập trung trọng lượng quá lớn vào một điểm hoặc một khu vực.

• Bảo vệ container: Hạn chế tối đa các tác động có thể gây hư hỏng vỏ container.

• Sử dụng đúng thiết bị: Lựa chọn và vận hành thiết bị xếp dỡ phù hợp với loại hình công việc và đặc tính container.

• Đào tạo nhân lực: Người thực hiện phải được đào tạo bài bản về kỹ thuật và quy trình an toàn.

Nguyên Tắc Chất Xếp Container Trên Bãi (Container Yard - CY)

Bãi container là "trái tim" của cảng, nơi diễn ra các hoạt động tập kết, lưu trữ và chuẩn bị cho việc xếp hoặc dỡ container từ tàu. Việc tổ chức bãi hiệu quả là vô cùng quan trọng.

Phân Loại Container Trước Khi Xếp

Việc phân loại container một cách khoa học là bước đầu tiên để tối ưu hóa việc xếp đặt:

• Theo kích thước: Container 20 feet, 40 feet, 45 feet, container cao (High Cube - HC), container đặc biệt khác.

• Theo loại container và loại hàng:

  • Container hàng khô (Dry Van - DV).

  • Container hàng lạnh (Reefer - RF), cần có khu vực cắm điện và theo dõi nhiệt độ.

  • Container hàng nguy hiểm (Dangerous Goods - DG/IMO cargo), phải tuân thủ quy định IMDG Code và xếp ở khu vực riêng biệt, cách ly.

  • Container hàng rời (Bulk).

  • Container bồn (Tank).

  • Container rỗng (Empty - MT).

• Theo tình trạng và hướng di chuyển:

  • Hàng nhập khẩu (Import): Chờ chủ hàng đến làm thủ tục và lấy hàng.

  • Hàng xuất khẩu (Export): Đã làm thủ tục, chờ xếp lên tàu.

  • Hàng chuyển tải (Transshipment): Dỡ từ tàu này để chờ xếp lên tàu khác.

• Theo hãng tàu (Shipping Line) hoặc tuyến dịch vụ (Service Route): Giúp gom nhóm container để dễ quản lý và xếp lên đúng tàu.

• Theo cảng đích (Port of Discharge - POD): Đặc biệt quan trọng đối với hàng xuất, giúp việc lập kế hoạch xếp lên tàu được thuận lợi.

Quy Hoạch Bãi (Yard Layout Planning)

Một sơ đồ bãi được quy hoạch tốt sẽ tối ưu hóa dòng chảy công việc:

• Phân chia khu vực (Zoning): Bãi được chia thành các block, mỗi block có nhiều dãy (row), mỗi dãy có nhiều tầng (tier) và vị trí (slot) được đánh số rõ ràng.

• Lối đi cho thiết bị: Đảm bảo đủ không gian cho các thiết bị như cẩu khung (RTG, RMG), xe nâng container (Reach Stacker, Empty Handler), và xe đầu kéo chuyên dụng hoạt động an toàn và hiệu quả.

• Khu vực chuyên biệt: Dành riêng các khu vực cho container lạnh (có trạm cắm điện), container hàng nguy hiểm (đảm bảo khoảng cách an toàn, thiết bị PCCC), container quá khổ, khu vực sửa chữa container.

Nguyên Tắc Xếp Chồng (Stacking Rules)

• Trọng lượng: Luôn xếp container nặng hơn ở dưới, container nhẹ hơn ở trên để đảm bảo độ ổn định của chồng container.

• Chiều cao xếp chồng: Không vượt quá chiều cao tối đa cho phép của thiết bị xếp dỡ và quy định an toàn của cảng (thường từ 3 đến 6 tầng tùy loại container và thiết bị).

• Đồng nhất kích thước trong một chồng (khuyến khích): Ưu tiên xếp các container cùng kích thước chồng lên nhau. Nếu phải xếp khác kích thước, cần đảm bảo an toàn và ổn định (ví dụ: không xếp container 20ft lên trên container 40ft mà không có kê đệm phù hợp).

• Hướng cửa container: Thường quay ra lối đi để thuận tiện cho việc kiểm tra seal hoặc kiểm hóa (nếu cần).

• Hạn chế di chuyển lại (Re-handling/Shifting): Sắp xếp sao cho các container cần lấy ra sớm hoặc xếp lên tàu sớm được đặt ở vị trí dễ tiếp cận, giảm thiểu việc phải dời chuyển các container khác. Hệ thống quản lý bãi (YMS) hiện đại giúp tối ưu hóa việc này.

Tối Ưu Hóa Vị Trí Dựa Trên Kế Hoạch

• Container xuất khẩu: Những container có lịch tàu sớm hoặc cần xếp lên tàu trước sẽ được ưu tiên xếp ở các block gần cầu tàu hoặc ở vị trí dễ cho cẩu khung lấy hàng.

• Container nhập khẩu: Những container có kế hoạch giao cho khách hàng sớm hoặc hàng ưu tiên (ví dụ hàng lạnh) có thể được xếp ở vị trí dễ cho xe đầu kéo của chủ hàng tiếp cận.

• Container rỗng: Thường được tập trung tại một khu vực riêng để dễ quản lý và cấp cho khách hàng khi có nhu cầu đóng hàng.

Nguyên Tắc Chất Xếp Container Dưới Tàu (Onboard Vessel)

Việc chất xếp container lên tàu là một nghệ thuật và khoa học phức tạp, đòi hỏi sự tính toán chính xác để đảm bảo an toàn cho hải trình.

Sơ Đồ Xếp Hàng Của Tàu (Stowage Plan / Bay Plan)

Đây là tài liệu cốt lõi, là bản thiết kế chi tiết vị trí của từng container trên tàu.

• Người lập kế hoạch: Thường do Sĩ quan Boong phụ trách hàng hóa (Chief Officer) của tàu phối hợp với chuyên gia lập kế hoạch xếp dỡ của hãng tàu (Stowage Coordinator/Planner) tại cảng hoặc trung tâm điều hành.

• Nội dung: Chỉ rõ vị trí (bay-row-tier) của từng container, thông tin về trọng lượng, loại hàng, cảng đích, hàng nguy hiểm, hàng lạnh.

• Mục đích: Tối ưu hóa việc sử dụng không gian tàu, đảm bảo an toàn, ổn định và thuận lợi cho việc dỡ hàng tại các cảng kế tiếp.

Đảm Bảo Ổn Định Tàu (Vessel Stability)

Đây là yếu tố quan trọng nhất khi xếp hàng lên tàu:

• Chiều cao tâm ổn định (GM - Metacentric Height): Phải luôn được duy trì trong giới hạn an toàn. GM quá nhỏ tàu sẽ không ổn định, dễ bị lật; GM quá lớn tàu sẽ bị giằng lắc mạnh, ảnh hưởng đến hàng hóa và kết cấu tàu.

• Phân bổ trọng lượng (Weight Distribution):

  • Tránh tập trung quá nhiều container nặng ở một bên mạn (gây nghiêng tàu - list) hoặc ở một đầu mũi/lái (gây chúi mũi/lái - trim).

  • Phân bổ đều trọng lượng dọc theo chiều dài và chiều ngang của tàu.

• Ứng suất thân tàu (Hull Stress): Việc xếp hàng không đúng có thể gây ra ứng suất quá mức lên kết cấu thân tàu (bending moments, shearing forces), đặc biệt với các tàu lớn. Các phần mềm tính toán chuyên dụng sẽ kiểm tra các thông số này.

An Toàn Cho Hàng Hóa Và Tàu

• Hàng nguy hiểm (Dangerous Goods - IMDG Code):

  • Phải được xếp ở các vị trí được chỉ định theo quy định của IMDG Code và Sổ tay An toàn Hàng hóa của tàu (CSM).

  • Đảm bảo cách ly (segregation) với các loại hàng hóa không tương thích khác hoặc khu vực sinh hoạt của thuyền viên.

  • Chằng buộc đặc biệt cẩn thận.

• Hàng lạnh (Reefer Containers):

  • Xếp ở các vị trí có ổ cắm điện (reefer plugs).

  • Đảm bảo luồng không khí thông thoáng cho dàn lạnh.

  • Thuyền viên phải theo dõi và ghi nhận nhiệt độ định kỳ.

• Hàng quá khổ, quá tải (Out of Gauge - OOG, Overweight):

  • Cần có kế hoạch xếp đặt đặc biệt, thường là trên boong hoặc ở các vị trí có khả năng chịu tải cao.

  • Yêu cầu chằng buộc kỹ càng.

• Chằng buộc và cố định container (Lashing and Securing):

  • Sử dụng đầy đủ và đúng cách các thiết bị chằng buộc như đế xoay (twistlocks), gù chằng (stacking cones), thanh chằng (lashing bars), tăng đơ (turnbuckles).

  • Việc chằng buộc phải tuân theo Sổ tay Hướng dẫn Chằng buộc Hàng hóa (Cargo Securing Manual - CSM) của tàu, đã được phê duyệt.

Tối Ưu Hóa Theo Thứ Tự Dỡ Hàng (Sequence of Discharge)

• Container của cảng đích đầu tiên phải được xếp ở vị trí dễ dỡ nhất (thường là trên cùng, phía ngoài của các "bay" container).

• Tránh tình trạng phải di chuyển nhiều container khác (shifting) để lấy được container cần dỡ, gây tốn thời gian và chi phí.

• Sơ đồ xếp hàng phải tính toán cho toàn bộ hải trình và các cảng sẽ ghé qua.

Tận Dụng Tối Đa Không Gian Và Trọng Tải Tàu

• Xếp container vừa khít, giảm thiểu khoảng trống không cần thiết.

• Kết hợp các loại container (20ft, 40ft) một cách hợp lý để lấp đầy các "bay".

• Luôn đảm bảo không vượt quá trọng tải cho phép của tàu (Deadweight - DWT) và mớn nước (draft) tối đa.

Các Yếu Tố Khác Cần Lưu Ý Khi Xếp Hàng Trên Tàu

• Tầm nhìn từ buồng lái (Visibility from the Bridge): Chiều cao xếp container trên boong không được che khuất tầm nhìn của sĩ quan trực ca.

• Lối đi an toàn và tiếp cận thiết bị: Đảm bảo lối đi cho thuyền viên, khả năng tiếp cận các thiết bị cứu sinh, cứu hỏa, hầm hàng.

• Sức chịu tải của mặt boong/nắp hầm hàng (Deck/Hatch Cover Strength): Không xếp container có trọng lượng vượt quá khả năng chịu tải của các khu vực này.

Vai Trò Của Công Nghệ Trong Việc Chất Xếp Container

Công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình chất xếp

:

• Phần mềm lập kế hoạch xếp dỡ (Stowage Planning Software): Các phần mềm như MACS3, Navis StowMan, CASP giúp tự động hóa việc tính toán ổn định, ứng suất, tối ưu hóa vị trí container, kiểm tra xung đột và tuân thủ quy định.

• Hệ thống Điều hành Cảng (TOS) và Hệ thống Quản lý Bãi (YMS): Điều phối hoạt động của thiết bị trong bãi, chỉ định vị trí xếp/dỡ, theo dõi container theo thời gian thực.

• Cảm biến và IoT: Giúp theo dõi tình trạng container (nhiệt độ hàng lạnh, va đập), vị trí thiết bị.

Kết Luận: Chất Xếp Thông Minh – An Toàn Vượt Trội

Nguyên tắc chất xếp container trên bãi và dưới tàu là một lĩnh vực đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu, kinh nghiệm thực tế và sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc này không chỉ đảm bảo an toàn cho hàng triệu tấn hàng hóa lưu thông mỗi ngày mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cảng biển và hãng tàu, thúc đẩy thương mại toàn cầu.

Trong chuỗi cung ứng phức tạp này, việc bốc xếp hàng hóa tại các kho bãi của doanh nghiệp trước khi đưa ra cảng hoặc sau khi nhận hàng từ cảng cũng là một khâu quan trọng, cần sự chuyên nghiệp để đảm bảo hàng hóa được nguyên vẹn. Các đơn vị cung ứng lao động có kinh nghiệm trong lĩnh vực bốc xếp sẽ là đối tác đắc lực cho các doanh nghiệp.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ VẬN TẢI NHÂN LỰC THÀNH TÍN 247

• Địa chỉ: Số 141/30/7C Đường 339, Phường Phước Long B, Thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

• Email: bocxep247.vn@gmail.com

• Hotline: 0901302454

• Website: https://bocxep247.vn/